سالینجەر دۆستى نووسین و عاشقى نهێنییەكان
ئامادەكرنى: توانا
نووسین دەربارەى سالینجەر هەم سەختەو هەم ئاسان، سەختە لەو رووەوەى كەئەو ساڵهایەكى زۆرە دیدارو گفتوگۆى ئەنجام نەداوەو هیچ نووسینێكى نوێى بڵاونەكردۆتەوە. ئاسانیشە لەو رووەوەى كە خوێنەر دەتوانیت كۆى فكرى سالینجەر لەتاقە رۆمانەكەیدا (پاسەوانیك لەناو كێڵگەى جۆ) بخوێنێتەوە، كە بەداخەوە ئەو رۆمانە تا ئێستا بۆ سەرزمانى كوردى وەرنەگێڕراوە.
بێ دوودڵى جى.دى.سالینجەر یەكێكە لە ناسراوترین نووسەرانى ئەمریكایى دواى جەنگى جیهانى دووەم. جى.دى.سالینجەر لە ناوچەیەكى پڕباڵەخانەى قەشەنگ لە ماینهاتنى نیویۆرك لەباوكێكى جولەكەو دایكێكى ئیرلەند-سكۆتلەندى لەدایكبووە، دایكوباوكى دواى خوێندنو كۆششە نائارامەكانى لەقۆناغە سەرەتایەكانى خوێندندا ئەویان بۆ زانكۆى سەربازى (فۆرچ واڵى) رەوانەكرد، تاماوەیەكى كەم لەوىَ بەشداربێت،لەساڵى 1937 لەكاتێكدا 18-19 ساڵبوو پێنج مانگى لەئەوروپا گوزەراند،لەساڵى 1937-1938 لەكۆلێژى ئۆرسینۆسو زانكۆى نیویۆرك سەرقاڵى خوێندنبوو ، هەرلەوساڵانەدا عاشقى (ئانا ئۆینل) دەبێتو بەنزیكەیى هەموو رۆژێك نامەى بۆدەنووسێت، دواتر شوكردنى ئۆنیل بە (چارلیز چاپلن) بەو جیاوازییە گەورەیەى نێوان تەمەنیانەوە سالینجەر توشى شۆك دەكات.
دواتر لەساڵى 1939 لەكورسێكى چیرۆكنووسیدا لەزانكۆى كۆڵۆمبیا بەشداری دەكات بەسەرپەرشتى وایت برانت سەرنووسەرى گۆڤارى (چیرۆك). لەجەنگى جیهانى دووەمدا چووە ناو سوپاوەو وەك ساربازى پیادە خزمەتى كرد، هاوڕێكانى سالینجەر ئەو بەپیاوێكى ئازا و چاونەترس و قارەمان وەسف دەكەن. مانگەكانى سەرەتاى مانەوەى لەپاریس بڕیارى نووسینى چیرۆكى پێ دەدات و لەهەمان جىَ چاوى بەهەمەنگواى دەكەوێت كەئەویش لە یەكێك لەخوێناویترین شەڕەكاندا بەشدارى كردوەوە سامناكى شەڕى بەچاوى خۆیدیوە.
لەچیرۆكى(لەگەڵ ئێمە، لەگەڵ عەشقو نەگبەتى) ئەو سەربازێكى ئەمریكى تەواو ماندوو ئازاردیدا وێنا دەكات كەپەیوەندى لەگەڵ كچێكى سیانزەساڵانى بەریتانى دوبارە دەیگێڕێتەوە بۆ چیژى ژیان. (یان هامیڵتۆن)ى بیۆگرافیا نووسى سالینجەر دەڵێت بەهۆى فشارى دەرونییەوە ماوەیەك خودى سالینجەریش لەجێگادا دەكەوێتو لەژێر چاودیرى پزیشكدا دەبێت.
دواى تەواوكردنى خزمەتى لەسوپادا لە ساڵانى 1942-1944 بەتەواوى خۆى بۆ نووسین تەرخاندەكات، لەساڵى 1945 (كلایەر داگڵاس)ى كچى رەخنەگرى هونەرى ئینگلیزى(رۆبەرت لانگتۆن داگڵاس) دەهێنێت. ئەم هاوسەرێتیە لەساڵى 1968 دا كاتێك سالینجەر دەچێتە ناوژیانى تایبەتیو گۆشەگیرى خۆیەوە، ئەم تەنیا وەك هاوسەرێكى بودى دەمێنێتەوەو سەرەنجام بەجیابونەوە كۆتایى بەم پەیوەندییە دێت،دواتر لەكۆتایى دەیەى هەشتاكانى سەدەى رابردوودا سالینجەر لەگەڵ (كالین ئۆنیل) زەماوەند دەكات.
سااینجەر لەنێوان ساڵانى 1959-1968 رۆمانێكو چەند كۆمەڵە چیرۆكێكى بڵاوكردۆتەوە. بەناوبانگترینیان(پاسەوانیك لەناو كێڵگەى جۆ)یە كەلەساڵى 1951 نووسیویەتى، حیكایەتى ئەم رۆمانە دەربارەى كورێژكەیەكى لە قوتابخانە یاخییە كە دواى ئەزمونە ئامانجگەراكانى دەكەوێت لە نیویۆرك."شتێك كەمن شێت دەكات كتێبێكە كەدەیخوێنیتەوە حەزدەكەى نووسەرەكەى دۆستێكى نزیكتبێت، تا هەر كاتێك كەپێت خۆش بوو تەلەفۆنى بۆ بكەیت، هەرچەند ئەمە كەم رودەدات"(هۆڵدن كاڵفێڵد- پاسەوانیك لەناو كێڵگەى جۆ).
سەرەتا چیرۆكەكانى سالینجەر لە گۆڤارى (چیرۆك)دا دەبینران، بەڵام یەكەمین كۆمەڵە چیرۆكى گرنگى ئەو لەساڵى 1945 دا لە (Evening Post Saturdy ) و(esquire)دا بڵاوبونەوەو دواتر نیۆركر هەموو كارەكانى بۆ بڵاوكردەوە.
لەساڵى 1948 دا (رۆژێكى خۆش بۆ مۆزماسى)بڵاوكردەوە و(سیمور گاڵس)ى شاعیرى ناساند كەدواتر خۆیكوشت، دەربارەى ئەم شاعیر سالینجەر دەلێت" كاتێك بۆ دواوە دەگەڕێمەوە، گوىَ لەرابردوو دەگرم، دەوربەرى شەش یان كەمێك زیاتر شاعیرى رەسەن لەئەمریكادا شكدەبەین، هەڵبەت بەتەنیشت چەندین و چەندان شاعیرى عەجیبو غەریب(بەتایبەت لەسەردەمى مۆدیرندا)، ئیستا شتێك وەك حوكمێك سەیردەكەم كە ئێمە تەنها 3-4 شاعیرمان هەیە كە بونیام بتوانێت چاویان لێبپۆشێت.. وابیردەكەمەوە كە دواجار سیمۆر لەنێوان ئەو 3-4 كەسەدا دەگیرسێتەوە".
بیست چیرۆكى سالینجەركە لە ساڵانى 1941-1948 نووسرابوو لەلایەن Saturdayو Good Colier و Esauire و Evening Postو Cosmoplitan وHosekeeping وNew York بەناونیشانى (هەڵبژاردەى چیرۆكەكانى جى.دى.سالینجەر) بەدوو بەرگ لەساڵى 1974 كەوتە بازارەوە. دواتر سالینجەر كەوتە ژیركاریگەرى هندۆ-بودایی و بووە موریدى ئامۆژگارییەكانى راماكریشنا كە خوێندنەوەیەكى سۆفیگەریانەو عیرفانیانەیە بۆ دونیا.
یەكەمین رۆمانى سالینجەر(پاسەوانیك لەناو كێڵگەى جۆ) بەخێرایى بڵاوبوەوەو بەناونیشانى كتێبى براوەى یانەى كتێبى مانگ هەڵبژێردراو چانسى قبووڵبوونى لەدەزگاى چاپو پەخشە نێودەوڵتییەكان دەستكەوتو ئیستاش ساڵانە 250000 كتێبى لێدەفرۆشرێت،سالینجەر خۆشى لە ریكلامكردنو خۆدەرخستن نایەت، تەنانەت رێگەى نەدا وێنەكەى بخەنە سەر بەرگى كتێبەكەى. هەمیشە ئەو پرسیارە دەكرێت كەبۆ ئەم نووسەرە گۆشەگیرەو رێگە نادات كەسانى تر پێبخەنە حەرەمى ژیانى تایبەتییەوە؟ لەم بارەیەوە وەڵام ئەم پرسیارە زۆرە، بەڵام خودى سالینجەر باشترین وەڵام دەداتەوەو لە(پاسەوانیك لەناو كێڵگەى جۆ)دالەزمانى هوڵدن كالیفیڵد، خوێنشیرینترین كاراكتەرێك كەدروستى كردووە دەڵێت "بیردەكەمەوە كارێك دەبێت بیكەم ئەوەیە واخۆم نیشاندەم كە كەڕولاڵم، بەم شێوەیە ئیتر ناچار نابم لەگەڵ هەركەسو ناكەسێكدا بكەومە دەمەتەقىَو قسەى گێلانە بكەم، ئەگەر كەسێكیش بیەوێت شتێك بەمن بڵێت ناچار دەبێت قسەكانى لەسەر پارچەكاغەزێك بنووسێت و بیدات بەمن".
رۆمانەكە بەشێوەى مەنەلۆگو بەزمانێى سادە نووسراوە، كاراكتەرە ئاراملێهەڵگیراوە 12 ساڵانەكەى –وەكو خودى سالینحەرو نائارامیەكانى سەردەمى منداڵى- بەدرێژایى پشوى كریسمس لەنیویۆرك هەڵدێت، تا خۆى بدۆزێتەوە، لە هەڵهاتنەدا رووداوەكان یەكتر دەچنن و كوڕێژكەكە بۆ یەكەمین جار سێكس ئەزموون دەكاتو شەوانى لە یانەیەكدا رۆژدەكاتەوەو پەیوەندیەكى سەرنەكەوتوو لەگەڵ سۆزانییەكدا دروست دەكات.
رۆژنامەكان لەوباوەڕەدان كە سالینجەر خۆى لەگقتوگۆ دەدزێتەوە، كەواتە شتێكى بۆ شاردنەوە هەیە، لەچەند لایەكیشەوە پروپاگەندەى ئەوە دەبیسرێت كە سالینجەر رۆمانێكى ترى بڵاوكردبێتەوە بەناوى خوازراوەوە، بۆ نمونە بەناوى (تۆماس پینچون)ەوە ."من تێبینیم كردووە كە هونەرمەندێكى واقیعى لەهەر شتێك زیاتر بەزیندووى دەمێنێتەوە.. بێ دودڵى دەڵێم تەنانەت زیاتر لەپەرستنیش".
لەساڵى 1961 گۆڤارى تایمز گروپێك پەیامنێرى نارد تا لێكۆڵینەوە لەشوێنو ژیانى تایبەتى سالینجەر ئامادەبكەن "من نووسینم خۆشدەوێت، من عاشقى نووسینم، بەڵام تەنها بۆخۆم و لەبەر رەزامەندى خۆم دەنووسم" سالینجەر ئەمەى لە 1974 دا بەپەیامنێرانى تایمز وت.
بەپێى قسەى (جویس مینراد) كو بۆماوەیەكى درێژ لە دەیەى هەفتاكاندا نزیكى نووسەر بووە، سالینجەر ئێستاش بەردەوام دەنووسێت بەڵام مۆڵەتى بینینى ئەو نووسینانە ناداتە كەس. حیكایەتى (جویس مینراد)و سالینجەر لە ئۆكتۆبەرى 1998دا بەناوى (ماڵى ئێمە لەدونیادا) بەچاپ گەیشت.
بیۆگرافیاى (یان هامیڵتۆن) دەربارەى سالینجەر بێ رەزامەندى نووسەر خۆیبووە و سوودى لەنامە تایبەتییەكان وەرگرتووە، چاپى نوێى (گەڕان بەدواى جى.دى.سالینجەر) لەساڵى 1988 بڵاوبوەوە. لەساڵى 1992 ماڵى Cornish ى سالینجەر ئاگرى گرت، بەڵام ئەو لەدەست رۆژنامەنووسەكان كە هەلێكیان بۆ گفتوگۆى ئەو تێدا دەستكەوتبوو هەڵهات.
كاراكتەرەكانى سالینجەر كەتەواو گرفتارى رەنجو ئازارن، كەسى هوشیارو عاقڵن، ئەم عەقڵانیەتەش نەك كۆمەك بەخۆشبەختیان ناكات بەڵكو بەردەوام لەدەریاى نیگەرانیدا نقومیان دەكات.
سەرچاوە:
www.khabgard.com
www.donya-e-eqtesad.com