فرە بابەتی و زۆر خۆدان لە باسە جیاوازەكان بە ئاسانی لە هەر ڕۆمانێكدا جێی دەبێتەوە و تەنیایییەكی پڕ هەراوزەنای بوهومیل هراباڵا یەكێكە لەو رۆمانانەی تەوای ئەم سیفەتەی هەڵگرتووە، خۆی لە باسی گەلی‌َ جیاواز دەدات، ئەگەرچی ئەم ڕۆمانە وا ناسراوە ڕەخنەیە لە سیستمی سیاسی و فەرمانڕەوای و فەزای ژیانی هراباڵ بەسەریدا زاڵە، لەگەڵ ئەمانەشدا هێشتا چەندان بابەتی تر هەن لەم ڕۆمانەدا دەكەونە ناو باسەكانەوە و چڕی و فرە بابەتیەك دروست دەكەن ڕەنگە خوێنەر ماندو ببێت لەو هەموو بابەتەی باس دەكرێن لە رۆمانەكەدا.
گەر وایدانێین ئینسان تێما سەرەكیەكەی ئەم رۆمانەیە ئەمە وایكردووە ئەو چڕییە لە بابەت دروست ببێت، هێشتا بڕێكی دەگەرێتەوە بۆ ویستی هراباڵ، هەر لە ناونیشانی رۆمانەكەوە بڕێك لەوە ئاشكرا دەبێت و خوێنەر چاوەڕێی وەها دۆخێك بێت، چونكە پەسنێك دەداتە تەنیایی لە بنەرەتا بە هیچ جۆریك تەنیای هەڵگری ئەو سیفەتە نییە، دەتوانین بلێین خودی ناونیشانەكە لە دوو وشەی دژیەك دروست كراوە تەنیایی خوڵقێنەری هەراوزەنانییە، هەراوزەنا كارێكی دەستە جەمعیانەیە، بەڵام ئەوەی هەراوزەناكەی هراباڵ دەخوڵقێنێت لە تەنیایدا ئەو هەموو بابەت و باسانەیە لە رۆمانەكەدا یەك بە دوایەك و بە بەردەوامی دێنە ناوەوە.
لەم رۆمانەدا ڕوداو سەنتەر نییە هێندەی قسەكردن یان گێڕانەوە سەنتەرە ئەمە سپێردراوە بە هانتا كارەكتەری سەرەكی رۆمانەكە، هراباڵ سەپاندویەتی بەسەر هانتادا هەراوزەنا دروستكات لەكاتێكدا خۆی هانتای بە تەنیایی مەحكوم كردووە، چونكە ئەو تاكە كارەكتەرە، هەر كارەكتەرێكی تر هەبێت لە رۆمانەكەدا لە پەراوێزی هانتاوە دێت. هانتا ئەو كارەكتەرەیە ئەتوانێت بە تەواوی ئەو ڕۆڵە بەرجەستە بكات كە هراباڵ پێی بە خشیوە كاتێك بەم شێوەیە دەستپێدەكات (سی وپێنج ساڵە لە كاخەزی گەڕاوەدا كار دەكەم)ل7  جەختكردنەوەی بەردەوام لەم سی و پێنج ساڵە و بەردەوام وتنەوەی لە لایەن هانتاوە، تەنها ئاماژەدان بە زەمەنێك نییە هێندەی ویستی پیشاندانی قەرەباڵغییەكە بۆ دروستكردنی ئەو هەراو زەنایەی هراباڵ مەبەستیەتی، چونكە بەردەوام بەركەوتنی خوێنەر بە گوزارشتی (سی وپێنج ساڵە لە كاخەزی گەڕاوەدا كار دەكەم) خۆنەویستانە وێنەی هەموو ئەو جارسی و بێتاقەتی و ماندوی و ئازارانەی دێنێتە پێش چاو لە و زەمەنە دورو درێژەدا ڕویانداوە، لە هەمان كاتیشدا هانتا بەردەوام قسە دەكات ئەو وێنەیەی لە زەینی خوێنەردایە و قسەكردنی بەردەوامی هانتا بە تەواوی بەرجەستەكەری ئەو هەراوزەناییە كە هراباڵ مەبەستییەتی.
 
هانتا بەردەوام دەگێرێتەوە و دەلێت و دەلێت، گێڕانەوە و وتنەكانی هانتا هیچ پێوەرێكی نییە، لە باسێكەوە باز دەدا بۆ باسێكی تر، لە گێڕانەوەی خەونێكییەوە دەچێتە سەر باسی یادەوەریەك، لە باسی بەڕیوەبەرەكەیەوە دەرواتە سەر باسی كتێبێك، هەموو ئەمانە ئاساین لە لای هانتا، لە زۆر شوێنا خوێنەر هەستدەكات ئەوەی كە لەلایەن هانتاوە دەوترێت پچڕپچڕ و بێ سەرەو بەرە و تاقەت پڕوكێنە، دورنییە لەخۆی پرسێت ئەم كابرایە بۆ وادەكات؟ بەڕادەیە لە هەندێك شوێنا باسەكان هێندە بازبازێنی تێدایە بەتەواوی نائاسایی دەردەكەوێت یان هەست دەكەی نەنگی لە گیڕانەوەكەدا هەیە، بەڵام كاتێك دەگەرێیتەوە بۆ ناونیشانی رۆمانەكە تێدەگەی كە ئەمە مەبەستی نوسەرە و بەمە دەیەوێت هەراوزەناكەی دروست بكات و بە فعلیش توانیویەتی ئەوە بكات. بۆ ئەمە ڕەنگە بەسبێت بەشێك لە رۆمانەكە باس بكەین  دەبیین كاتێك بەشی سێیەمی دەستپێدەكات دیسان بە سی و پێج ساڵە كاخەزی گەراوە دەپەستێوم ل39 دەسپێدەكات لە باسی كارەكەی خۆیەوە دەچێتەسەر باسی بەرێوەبەرەكەی و بۆڵەبۆڵەكەی و، دواتر باس لە كەڕو هەڵێنانی كاخەزەكان و چونەدەرەوە لە ژێرزەمینەكە دەكات، لەوێوە باسی چونی  بۆ ژوری كونترۆڵی گەرما و ئەو كەسانەی لەوێن و لەوێ چی فریدەبێ، هەر لەگەڵ ئەمە باسی شەڕی مشكەكان و زێرابەكان دەكات و، كاتێك كۆتایی بەوە دێنێ  قسەی رامبۆ  و مەسیح دێنێتەوە و دواتر باسی هیگل دەكات كە چی كاریگەریەكی بۆ ئەو هەیە، دواتر دێتەوە سەر باسی ژێرزەمینەكە و مشكەكان، دیسان هیگل و گۆتێ دینەوە ناوەوە و خۆی دەدات لە  باسكردن و ئاماژەدان بە هەندێ دۆخی مێژووی و سیاسی و ستەمی حكومرانی بەرامبەر ئینسان، دواتر دەچێتە ناو زێرابێك و، دیسان سەرلەبەری حیكایەتی مشكەكان دەكاتە شتێكی بەرجەستە، پاشان دەگەرێتەوە بۆ ژێرزەمینەكە و لای پرێسەكەی، دیسان بیرمان دێنێتەوە سی و پێنج ساڵە ئەوكارە دەكات، دواتر باسی ئەوە دەكات حەزی لە خۆشتن نییە و لەهەمانكاتدا باس لە عەوداڵبونی بۆ جوانی گریكیەكان دەكات.... پاشان دەگەرێتەوە بۆ دروست كردنی فەردەكانی كە چۆن لە هەر فەردەیەكدا كتێبی فەیلەسوفێك بە كراوەی دادەنێت، باسی پیاسەی ئێوارەی بە پراگدا دەكات و ئەوبارە دەرونییەی پیاسەكە پێی بەخشیوە و، پاشان دەگەرێتەوە بۆ یادەوەری سەردەمی گەنجی و باسی رێكپۆشی و یاریكردنەكانی پێكەوە دەكات، ئەوە دەگێرێتەوە چۆن دەچێتە كۆڕی سەما و پاشان ئەو كچەی چاوەرێی دەكات چۆن دێت و چۆن سەما دەكەن و كچەكە چی بەسەر دێت و چۆن توشی روشكان و تەریق بوونەوە دەبێت. دیسان دەگەرێتەوە بۆ پەستاوتنی كاخەز و دەكەوێتە بەراورد كردنی روداوی كچەی خۆشەویستی بە نوسەران و چۆن كچەكە ئەمی نە بەخشیوە و ئەو كەسانە یەكدیان بەخشیوە، دیسان یادەوەریەكی خۆی و ئەوكچە دەگێرێتەوە كە ویستویەتی قەرەبوی ڕوشكاویەكەی سەردەمی لاوی بۆ بكاتەوە و دیسان كچە توشی ڕو شكێنییەكی تر دەبێت، ئەمیش خەتای هەموو ئەم شتانە ئەخاتە ئەستۆی خۆی و دیسان دێتەوە لای پریسەكە و كاخەز پەستاوتن. ئاساییە گەر خوێنەر تاقەتی بچێت یان تەحەمولی ئەم هەموو باسە نەكات، كە لە نێوان لاپەرە 39 بۆ 54 نوسراوە بەردەوام بەم جۆرە لە لایەن هانتاوە باسەكان هەڵدەرژێن. ئەگەرچی باسەكان زیادە نەبن یاخود جێگەی خۆیان بگرن هێشتا قورساییەكی زۆر دەخەنە سەر خوێنەر و بڕێكی زۆریش لەم باسانە لە زەینی خوێنەردا نامێننەوە، لەگەڵ ئەمانەدا خوێنەر بەتەواوی هەست بەوە دەكات كە تەنیاییەكەی هانتا چ هەراوزەنایەكە.
 
ئەم قورسێتی و كێشە زۆرە هەر تەنها لە باسەكاندا نییە، بە سەر هانتاشدا دراوە وەك كارەكتەر، وەك پاڵەوانی رۆمانەكە هانتا پێویستە لەسەری تەنییای بەرجەستە بكات، هەروەها كۆمەڵێك وێنەی پێدراوە دەبێت نمایندەی هەموویان بكات، تا تەنیاییەكەی بەرجەستە بێت و هراباڵ ناچار نەبێت كارەكتەری تر بێنێتە ناوەوە، ڕەنگە هەڵە نەبین بڵێین هراباڵ هەموو رۆڵەكانی داوە بە تەنها یەك كارەكتەر، چونكە هانتا جگەلەوەی قسەكەرە و وەگێڕی ڕۆمانەكەیە لە یەك كاتدا (كرێكارە، خوێنەرە، هونەرمەندە، فەیلەسوفە، پیاوێكی سادەو ساكاریشە) لە سەرەتای رۆمانەكەوە بەر ئەوە دەكەوین كارەكتەرەكەمان كرێكارێكە هەروەها خوێنەرێكە، كاتێك هانتا باسی خوێنەر بونی خۆی دەكات وا دەر ناكەوێت كریكارێكی خوێنەرە، بەڵكو هانتا خوێندنەوە جیادەكاتەوە و بە شێوەیەكی پلە بەندی رێكی دەخات (من كاتێك دەخوێنمەوە، لە ڕاستیدا ناخوێنمەوە، بەڵكو ڕستەیەكی جوان دەنێمە زارم و وەكو نوقوڵا دەیمژم)ل8 لێرەدا هانتا خوێنەرێكە عەوداڵی چێژە، بەڵام هانتا هەر لەم دۆخەدا نامێنێتەوە دەگاتە شوێنكی تر لە خوێندنەوەدا (دەخوێنمەوە تا خوێندنەوە بمخاتە لەرزەتا)ل10 لێرەدا هانتا بە هەموو ماناكان خوێنەرە، خوێنەریك كە ئاگایانە كتێبەكەی دەگرێتە دەست و دەزانێت بۆچی دەخوێنێتەوە، بۆیە پێشتریش بەم جۆرە باسی خۆی دەكات:(من گۆزەیەكم پڕ لە ئاوی ژیان و شیفا بەخش كە تەنها هێندە بەسە نەختێك بنەوم تا بە تەوژم زۆر بیری جوانم لێوە بڕژێتە دەرێ)ل7، ئەمە وەك ئاماژەیەك بۆ ئەوەی پێمان بلێت هانتا تەنها خوێنەر نییە و خۆشی بەوە ڕازی نییە تەنها خوێنەر بێت، بەڵكو فەیلەسوفێكە(من تەنها بۆ ئەوە تەنهام كە بتوانم لە تەنهاییەكدا بژیم كە فكر ئاوەدانی كردبێتەوە)ل19 جگە لەوەی بەدرێژای رۆمانەكە بەردەوام لە هانتاوە گوێمان لە باسی فەیلەسوفەكان و بیرو باوەڕیان دەبێت، ئەمانە وادەكەن هانتا تەنها وەك كرێكارێك نە مێنێتەوە، نمایندەی هەموو ئەو  كارەكتەرانە بكات هراباڵ مەبەستیەتی. 
 
جگە لەوەی هانتا هونەرمەندە بەتایبەت ئەمە لە چۆنیەتی كار كردنەكەی و رێكخستنی فەردەكاندا زیاتر دەردەكەوێت، (مانگی ڕابردوو شەش سەد كیلۆ كۆپی نیگاری ئوستادە شێوەكارە بەناوبانگەكانیان بۆ ئێرە هێنا.....، ئێستاش من هەر فەردەیەك بە كۆپی ئەو نیگارانە ڕووپۆش دەكەم و كاتێك شەو دادێت فەردەكان لەبەردەم ئاسانسۆرەكەدا ڕیز دەكەم، چاوم لەو جوانییە تێر نابێت كە ئەملاولاكانیان ڕازاندۆتەوە)ل13-14، هانتا بەردەوام لە دروستكردنی فەردەكاندا باسی ڕازانەوە و بەكارهێنانی هونەرمەندێتی خۆی دەكات، هەروەك لە بەشی چوارەمدا كاتێك باس لە خانە نشین بونی و كڕینەوەی پرێسەكەی دەكات، خەیاڵی كردنەوەی پێشانگای هەیە بۆ فەردەكانی! سەرەڕای ئەوەی هانتا لە خودی خۆیدا بەم جۆرەیە، بەڵام لە چاوی ئەوانی ترەوە كەسێكی سادەو ساكارە ولە هەر شوێنێكدا بەر ئەوانی تر بكەوێت ئەمە ڕون دەبێتەوە، بەرێوەبەرەكەی بەردەوام پێی دەلێت (هانتا ئەوە كوایت؟ ئەرێ بەس چاو لە كتێبەكان ببڕەو خەریكی ئیشی خۆتبە)ل15 وەك ئەوەی لە دیدی بەرێوەبەرەكەیدا كەسێكە هێندە سادەیە نازانێت كتێبەكان بۆچی باشن و تەنها چاویان تێدەبڕێت. پێدانی ئەم هەموو رۆڵە بە هانتا لە لایەن هراباڵەوە هەر ئامانجێكی هەبێت، دیسان ئەمانخاتە ئەو بڕوایەی هراباڵ ویستویەتی قەرەباڵخی و شلۆغیەكیش لە ناو كارەكتەرەكەیدا دروست بكات تا هارمۆنیەك دروستبكات لەگەڵ بابەتەكانی كتێبەكەی، لە لایەكی تر كارەكتەری هانتا ئەو ڕایە تۆخ دەكاتەوە كە هەندێ پێیان وایە ڕۆمانەكەی هراباڵ جۆرێكە لە بیرەوەری، چونكە هراباڵ بۆخۆی كەسێك بووە زۆر ئارەزوی بۆ خوێندنەوە و هونەر هەبووە.
 
لە شێوەیەكی گشتیدا كتێبەكەی هراباڵ وەك یەكێك لە فەردەكانی هانتا دێتە پێش چاو لە بری ئەوەی بە كاخەزی گەراوە دروستكرابێت و بە كۆپی تابلۆكان ڕوپۆشكرابێت، لە وشە دروستبووە و تەواو پەستێورا  بە باس و بابەتی زۆر و چوارچێوە بەند كراوە بە فۆرمێكی ئەدەبی تایبەت، لەگەڵ هەموو ئەو تاقەت پروكێنیەی لەكاتی  خوێندنەوەدا توشی دەبی لە كۆتیدا جوانیەكت پێدەبەخشێت و پەشیمان نیت لەوەی كە رۆمانەكەت خوێندۆتەوە. ئەم رۆمانە لە لایەن دلاوەر قەرەداغیەوە كراوە بە كوردی و غەزەلنوس بۆ چاپ وبڵاوكرنەوە ساڵی 2012 چاپی كردووە.