لە قەسیدەى (کێشى ئەو شیعرەت بۆ نادۆزرێتەوە، بلوورێنە تکایە)* ى یوونسى رەزایى*

گورگێک فەرز کەن لە پێستى شاردا
دەوەڕێ بەو گوڵەبەڕۆژانەى 
لە پەنجەکانى نەقاشێکدا ئاوابوون
پۆلیسیش لە رێگا فیتوو لێدەدا و
ڕووبەڕووى کڵوەبەفرەکان
پێکێک هەڵدەدا لە ئاور.
 
گورگێکتان بەو زستانە رێ داوەتە شیعرەوە
لە زەینیشتان سەگێکى بەرەڵڵا
ناڕەسەن نا
لە رەگەزێکى دیکەتر
کە دەلوورێنن لە سەرکێشى شەو
پشت لەو دەربەندانەى زایەڵەى مەرگن
 
کیژێک لە چاوتان بکێشنەوە بەیانى
تینوویە رەنگە جیهان بە جوانیى
 
بە چاویشیدا کە بەستێنێکە لە وەرزى شیعر
بەرەو باران پێنوسەکانتان لەنگەریان- سەوز
 
کیژێک فەرزکەن لە نزاکانتاندا
دڕندەیى نا...
بە جادەکانى کەویرەوە... پەڵەى دابێ نیگاى...
لە پێستى بادا
 
فەرزکەن شەوێک لە قەتاردا
فیلمى منداڵانى –با-
لە مەزراکانى لۆکەدا
 
بە کەژاوەیەکەوە لە شەقامەکانى شار
پڕەنسیس دایانا و
داوێنى بەرزى بایەوانى دەریاى سوور
کە لەنگەرى بە ئاورەوەیە دەمێکە.
 
گورگێک لە ژێر داوێنى دا و
سەگێکیش لە سەر ئەو گالیسکانەى روو لە ئافریقا دەبارن
سیگارێکیش روو لە وڵات کە بەهمەنە.
 
بەو گوڵەبەڕۆژانەى بە تاریکى دەوەڕن
بەو پۆلیسانەى رووبەڕووى هەتاو
دەخولێنەوە بەسەر مەنزوومە تاڵەکان دا
متمانە ناکەم... خاتوون
متمانە بە تەنیایى دار
بە تابووتى جیهان کە لەسەر شانى ئێمەیە
دڵنیام کەوە لە تاڵى بسکەکانت... کە نەریتى منن
وە لە فاڵى چاوت کە رەگەزێکى برێزیلیان لە ناخ دا
دڵنیام کەوە لە لەشت ئەى نیشتمانى تەنیاییم
دڕندەیى ئەو مەنزوومەیە با تاڵانى –با-
 
"لە پەنجەتدا مێژووى جوانیم
لە چاوتدا جوگرافیاى دەریاکانم
لە زاراوەتدا.. رەوانە زمانم.. بەیانان
کە ئاسۆیەکى بە شەقاممەوە.
 
نە زستان بیانووە بۆ نەپشکوتن
نە پۆلیس هاتووچۆ لە بەفروباراندا
گوللەکانى بەرەو شیعرەکانى ئێوە، کە بێ چەترن
 
لە وێستگەى هێلى ئاسن: کە بە قەڵەم مووى ڤان گۆک و
بە ریتمى سەمفۆنیاى –باخ- کە هاوواتاى باغە
فەرزى دەکەم.
گوێچکەیەکى بڕاو دەبینم لە بادا
ماندوو لە دەنگەکان نا.. کە رەنگیان بە تامترین بەرامەیە
دەنگ دەدەم بە بادا .. کە بێ سنور دەژى.
 
داوێنێکى بەرز لە قەڵەم مووەکەمەوە بە سەر بوومدا دەکشێ
کە لە ژێرییەوە نیو کورەى ئاسک و 
نیسف وێنە هارى گورگ
داوێنێک کە سونامییە بە بەستێنى دڵمەوە
 
مەلەک دایاناش لە خوێنى ئەفریقا گەوزیوە
لە شەقامەکانى هاوسەرواى منچسٍتێر ستى
 ئەمن و ئێوەش شاعیرانى ئاوابوون لە ژان
جگەرەیەک لە شەقامەکانى ناشوێن
شیعرێکیش داگیرساو بە ئاسۆکانى ژیانەوە
 
بەهمەن سەرەتاى گورگە و 
فەرز دەکەین پۆلیسەکان
بە کێشى ئەو شیعرە گەیشتوون لە رێگاى بارانەوە. 

 
یوونسى رەزایى، زستانى 1390 بۆکان
 
 
پێشەکى
لە خوێندنەوەى قەسیدەى (کێشى ئەو شیعرەت بۆ نادۆزرێتەوە، بلوورێنە تکایە)ى (یوونسى رەزایى)دا لە سەر ئاستى کۆمەڵایەتى و پەیوەندى زمانەوانیەوە قسە لە پەیوەندییە ئاسۆییەکان دەکەم، لە سەر ئاستى شیعریى و دەلالەت و ناوکۆیى و داڕشتنى تایبەت، پەیوەندییە ستوونیەکان دەخەمە روو، کەواتە (پەیوەندى ئاسۆیى) بە ئەزموونەوە دەلکێ و (پەیوەندى ستوونى) بە سەرسامبوونەوە بەندە، یەکەمیان ئاستەکانى ماناى لەخۆدا هەڵگرتووە و دووەمیان ئاستەکانى چێژ دەنوێنێ، یەکەمیان بە مێژوو و بەردەوامییەوە بەندە و دووەمیان لەسەر حەپەسان و چرکەسات وەستاوە... لەو دوو پەیوەندییەوە حیکایەتى ئاشنابوون و نائاشنابوون* بە بیرکردنەوە و خەیاڵى خۆم دادەڕێژمەوە! دەشێ ئەو دوو پەیوەندییە بە پێى رێبازە ئەدەبییەکان دیارى بکرێن، بەڵام راڤەکردن و خوێندنەوە جیاوازەکان هەمیشە سنورەکانى دیار تێکدەشکێنن و هەرگیز ئابڵوقە نادرێن.
داڕشتنەوەى حیکایەتى پۆلیس و هونەرمەند
لە قەسیدەکەدا پۆلیسێک بە دواى کێشى شیعرێکدا دەگەڕێت، هونەرمەندێک بە دواى جوانى بێ سنوردا وێڵە، ئەوەى ئەو پۆلیس و هونەرمەندە بەیەکەوە کۆ دەکاتەوە مرۆڤبوون و راستى ژیانە، ئەوەى لێکیان جیا دەکاتەوە ترس و جوانییە...رەنگە پۆلیس چاودێریکردن و گرتنى قەسیدەکەى مەبەست بێت، هونەرمەند هەوڵى جوانکردنى پەیوەندییەکان بدات؟! بە مانایەکى دیکە ئەگەر پۆلیس سیفەتى (گورگ)ى هەبێ، ئەوە راوى قەسیدە دەنێت، ئەگەر هونەرمەند (ڤان کوخ) بێت، ئەوە جوانى بە ئامانج دەزانێت... خودى ئەو خەیاڵەم وەک رووداوێکى واقیعى وەرگرتووە و حیکایەتەکەم لە سەر دروست کردووە!
وەک زەمەن، زەمەنى گێڕانەوە لە پەیوەندى ئاسۆییدا بە رێگاى کردەیى و بە پێى سیستمى سروشتى دەرەکى (وەرزى زستان) دەنوێنێ، بەڵام زەمەنى گوتار زەمەنى رووداوەکانى نێوان پۆلیس و هونەرمەندە و بە شێوەیەکى هونەریى لە تەکنیکە ئیستێتیکییەکانى خۆدواخستن و خۆپێشخستن و پەلەکردن و خاوبوونەوە و رەمز و هەست دەردەکەوێت! هەمووان دەزانین هیچ رەگەزێکى زەمەنى بە بێ رەگەزى شوێن بوون و رەنگدانەوەى نابینرێت، شوێن لەو حیکایەتەدا دەکەوێتە نێوان شار وەک بینراو و لادێ وەک نەبینراو، شوێن و زەمەن فەزاى حیکایەتەکە دادەڕێژن.
لێرە لە نێوان لێکنزیکبوونەوە و لێکدوورکەوتنەوەى هەر دوو کاراکتەرى (پۆلیس و هونەرمەند) چەمکى ئاشنابوون و نائاشنابوون، بۆ پەیوەندى ئاسۆیى و پەیوەندى ستوونى خوێندنەوەکەم دەکەمە رابەر و هەوڵدەدەم نائاشنابوونى (پۆلیس و شیعر) و ئاشنابوونى (هونەرمەند و جوانى) لە حیکایەتى قەسیدەکەدا زێتر روون بکەمەوە. 
هەڵبەتە لێکنزیکبوونەوەى گورگ و پۆلیس و تاریکى و لادێ...لە ( پەیوەندى ئاسۆیى)دا ترس دەخاتەوە! وەک چۆن لێکنزیکبوونەوەى هونەرمەند و رۆناکى و شار... لە (پەیوەندى ستوونى)دا جوانى بەرجەستە دەکات! لە پەیوەندى ئاسۆییدا (گورگ و پۆلیس و تاریکى و لادێ...) رووبەڕووى گوڵەبەڕۆژە دەوەڕێ، لە پەیوەندى ستوونیدا (هونەرمەند و رۆناکى و شار...) وێنەى گوڵەبەڕۆژە دەکێشێ... هونەرمەند لە بەرانبەر جوانى ئاوا دەبێت، پۆلیس لە بەرانبەر جوانى ئاور دەکاتەوە؟! 
راستى حیکایەتەکە ئەوەیە: (ترس رووبەڕووى جوانى فیتوو لێدەدات... ترس رووبەڕووى کڵوەبەفر پێک هەڵدەدا)، یەکەمیان ترسە لە خۆ، دووەمیان ترسە لە سرووشت، یەکەمیان ناوەکییە و دووەمیان دەرەکییە! مەبەستم ئەوەیە کاتێک مرۆڤ بەرانبەر جوانى دەوەستێ سڵ لە ناشیرینییەکانى ناوەوەى خۆى دەکاتەوە، کاتێک رووبەڕووى سرووشت دەوەستێ بیر لە بچووکى خۆى دەکاتەوە... ترسى یەکەم سڵبوونەوەیە لە تووندوتیژى ناوەوە، ترسى دووەم ترسە لە نهێنى سرووشت... دەمەوێ بڵێم راستى حیکایەتەکە راستى ژیانە، راستى ژیان لەو قەسیدەیەدا لە خۆدواخستن و خۆپێشخستن و پەلەکردن و خاوبوونەوە و رەمز و هەستى ناوکۆیى شیعرى ئاماژەى بۆ دەکرێت، بەو مانایەش نە زستان بیانووە بۆ نەپشکوتن، نە پۆلیس هاتووچۆ لە بەفروباران دەگرێ! نە هونەر بیانووە بۆ ئاوابوون، نە پۆلیس بیانووە بۆ ئاگرنانەوە... چونکە ژیان ئازادییە لە نێوان ئاوابوون و ئاگرکردنەوە، لە نێوان شەو و رۆژ، لە نێوان زایەڵەى مەرگ و وێنەکێشانى بەیانى... ئەوە مرۆڤە لە شەقامى ژیاندا هەنگاو دەنێ، ئەوە گورگە لە ژێر داوێنى (مرۆڤ) و لەگەڵ مرۆڤ بەرەو دنیا دەبێتەوە... (مەلەک دایانا) لە خوێنى ئەفریقا گەوزیوە! مرۆڤ گورگى مرۆڤە*/ مرۆڤ لە نهێنى سرووشت سەرى سووڕماوە، ئەوەى مرۆڤ و گورگ بەیەکەوە کۆ دەکاتەوە، راستى مرۆڤە، ئەوەى مرۆڤ و سرووشت بەیەکەوە کۆ دەکاتەوە راستى ژیانە، راستى ژیان راستى مەعریفەیە، ژیان بێ تووندوتیژى مەحاڵە! ژیان بێ نهێنى مەحاڵە! ئەوەى لە ژیان دەمێنێتەوە پەیوەندییە، ئەوەى لە مەعریفە دەمێنێتەوە نهێنییە، پەیوەندى بێ جوانى بوونى دەکەوێتە قەیرانەوە، مەعریفە بێ نهێنى بوونى نییە... جوانى تووندوتیژى خۆى هەیە، مەعریفە خەونى مرۆڤە، تووندوتیژى جوانى خۆى هەیە، مرۆڤ بێ مەعریفە دەکەوێ! 
خوێندنەوەى حیکایەتى قەسیدەکە پێماندەڵێت ئەوەى (نائاشنابوون و ئاشنابوون) رێکدەخاتەوە، ئەوەى (گورگ و مرۆڤ/ تاریکى و رۆناکى/ شار و لادێ...) بەیەکەوە کۆ دەکاتەوە، ئەوەى (گوڵەبەڕۆژە و کڵوەبەفر/ شیعر و کچ/ باران و سەوزایى...) بەیەکەوە کۆ دەکاتەوە: (مەعریفە و جوانییە...) 
دواجار جوانى پۆلیس لە ژیانى حیکایەتى قەسیدەکەدا لەوەدایە کێشى شیعرەکە دەدۆزێتەوە، وەک چۆن سەرکێشى هونەرمەند لەوەدایە بۆ جوانکردنى پەیوەندییە مرۆییەکان گوێچکەى خۆى بە با دەدات؟! یەکەمیان لە پەیوەندییەکى بەرتەسکى قەسیدەکەدا دەخولێتەوە، دووەمیان لە پانتایى بەرفرەوانى پەیوەندى مرۆڤایەتیدا...  
دەتوانم بڵێم ئەو خوێندنەوەیە لە رووى کۆمەڵابەتییەوە چەمکى ئاشنابوونى پۆلیس و نائاشنابوونى هونەرمەند بە خەیاڵ و بیرکردنەوەى حیکایەتەکەوە بەند دەکات؟! نەک هەر هێندە بەڵکو لە لایەک چەمکى مەعریفە بە هونەرى داڕشتن و جیاوازى داڕشتن دەبەستێتەوە، لەلایەکى دیکە گۆڕینى چەمکى جوانى لە گۆڕینى ئاسۆى چاوەڕوانى باوى خوێنەر بەرهەم دەهێنێتەوە، بەو مانایە ئەو خوێندنەوەیە پێیوایە شاعیر لە رێگاى مەعریفەى شیعرییەوە دارشتنى باو هەڵدەوەشێنێتەوە و دووبارە دایدەڕژێتەوە... شاعیر لە رێگاى جوانیی دنیابینییەوە ئاسۆى چاوەڕوانى باو و هۆگرى دووچارى ئاوڕدانەوەیەکى جیاواز و حەپەسان دەکات!
چەمکى ئاشنابوون
چەمکى (ئاشنابوون) خاوەن رابردووییەکى مێژووییە، بە ئاسۆیى هەنگاو دەنێت، دابونەریت و یاسا و رێسا باوەکان دەچەسپێنێ و پارێزگارى لە ئاسۆیى چاوەڕوانى و هۆگرى خوێنەران و زمانى نوسینى باو دەکات... بەو مانایەش هەر یەک لە نوسەر و خوێنەر ئاشناى یەکترن و ناسنامەى یەکتر تەواو دەکەن. یان خۆیان لە ئاوێنەى یەکتردا دەبیننەوە، هەر یەک لە نوسەر و خوێنەر حەقیقەتى خۆیان لە سەر ئاستى ئاشنابوونى یەکترى وێنا دەکەنەوە... دواجار چەمکى ئاشنابوون وەک لە قەسیدەکە دەردەکەوێت، لە باشترین حاڵەتدا بە دواى گەشەکردنى ماناى ئاسۆییەوەیە!
لە راستیدا لە رووى کۆمەڵایەتییەوە پۆلیس نوێنەرى چەمکى ئاشنابوونە و فیتوو لێدان یەکێکە لە ئەرکەکانى سەر شانى، بەڵام ناشێ لە کاتى دەوامى فەرمى مەى بخواتەوە. پۆلیس وەک گورگ بە دواى (تاوانبار/ نێچیر)ەوەیە، پۆلیس (لە شاردا) بە دواى شیعر و گورگ (لە لادێ) بە دواى وەرزى شیعرەوەیە، پۆلیس جوانى زیندانى دەکات و گورگ هێمنى دەشێوێنێ!
 قسەکردن لە لێکنزیکبوونەوەى پۆلیس و گورگ، قسەکردنە لە ئاشنایى مرۆڤ و گورگ، لەوێوە مرۆڤ لە ناوەوەى خۆیدا تووندوتیژى هەڵگرتووە، پڕەنسیس دایانا بە کەژاوەیەکەوە لە شەقامەکانى شاردا دەبینرێ و گورکێک لە داوێنیدایە، دایاناى شاژن لە خوێنى ئەفریقا گەوزیوە... شاعیر وەک وێنەگرێ لە بەرانبەر ئەو هەموو ئاشناییە سیگارى (بەهمەن) لە ناشوێندا دادەگیرسێنێ، وەک شیعر لە نائاشناییدا... مەرج نییە شوێنى شیعر دیار بێت، مەرج نییە شاعیر سیگار بکێشێ، بەڵام یەکێک لە مەرجەکانى شاعیر بوون شیعر نوسینە، شیعر و شاعیر و سیگار ئاشناى یەکترن.
 
(یوونسى رەزایى) نایەوێ ئەو هەموو ئاشناییە لە داڕشتندا بخاتە روو، متمانەى بە شتە باوەکان نییە، شاعیر لە فێڵى زمان دەگات، دەیەوێت بۆ هەڵنانى جوانى وەک ڤان کوخ سەرکێشى بکات، دژى باو بوەستێ، وەک پڕشنگى (گوڵەبەڕۆژەکان) رووبەڕووى (تاریکى)، نەک وەک دەنگى (پۆلیس) رووبەڕووى (هەتاو)... بخولێتەوە.
شاعیر متمانەى نییە، لە گومانەوە دێتەوە، هەتا تابووتى ئاشنابوون بە شانى خۆى بۆ گۆڕستان نەگوازێتەوە، دڵنیا نابێتەوە! هەتا رەهەندێکى جیاواز بە تیشک و دەنگ نەدات، لە سەرکێشى بەردەوام دەبێت... ئەدەب جگە لە جوانى هیچ چەکێکى دیکەى نییە، هونەر لە بێوێرییدا، شیعر لە داڕشتندا، سەرکێشى ڤان کوخى دەوێ؟! کەواتە دووبارە داڕشتنەوەى پڕشنگى گوڵەبەڕۆژە و تاریکى و دەنگى پۆلیس و هەتاو، سەگ و باران، شیعر و ناشوێن... وەک دوو نائاشنا سنورە باوەکان تێکدەشکێنن و خوێنەر دووچارى ئاوڕدانەوەیەکى جیاواز و حەپەسان دەکەن.
چەمکى نائاشنابوون
چەمکى نائاشنابوون لە شیعردا فۆرمالیستەکان و یەکەمجار (شکلۆفسکى)* بە کارى هێناوە، بە ماناى رێگاى دەربڕینى هونەرى، یان نواندن بە شێوەیەکى هونەرییانە، بەڵام ئایا ئەو قسەیەى شکلۆفسکى چ هونەرێکى مەبەستە، هەڵبەتە وێنەى شیعرى مەبەست نییە، بەڵکو گۆشەنیگا و دۆزینەوە بە هەند هەڵدەگرێت، ئەو مانا نائاشنایەى مەبەستە، کە نکۆڵى لەوە دەکات خۆى بە دەست دنیاى ئێمەوە بدات! هونەرى شیعرى لە (دنیاى بەتاڵى زمان) کە لە شێوازى ئەبستراکتدا قسەم لێکردووە، پەیوەندى بەو مانا نائاشنا و هێزەوە هەیە، کە دەکەوێتە سەر (دواخستن و پێشخستن) و (رەمز) و (هەست)ى رستەى شیعرییەوە... دەمەوێ بڵێم یوونسى رەزایى دواى جولەى ماناى نائاشنا دەکەوێت، دواى دۆزینەوەى گۆشەنیگاى شیعرى دەکەوێت... بۆ نموونە (پۆلیس لە رێگا فیتوو لێدەدا- ئەو گوڵەبەڕۆژانەى بە تاریکى دەوەڕن-  گوێچکەیەکى بڕاو دەبینم لە بادا...) من لێرەدا هەوڵمداوە قسە لەو جۆرە نائاشناییە بکەم! 
ئەگەر ئاشنابوون هۆگرى مرۆڤ بۆ شتەکان و دنیا بەرجەستە بکات، ئەوە نائاشنابوون نامۆیى مرۆڤ بۆ شتەکان و دنیا دەخاتە روو، یەکەمیان دەلالەت لە رێکەوتنى مرۆڤ و شتەکان و دنیا دەکات، دووەمیان دەلالەت لە یاخیبوونى مرۆڤ و شتەکان و دنیا دەکات، یەکەمیان بەشێک لە مێژووى (ئاسۆیى) مرۆڤى لەسەر بونیاد نراوە، دووەمیان بەشێک لە چێژى هونەرى (ستوونى) مرۆڤى لە سەر دادەمەزرێ، یەکەمیان جێگیربوون دەچەسپێنێ، دووەمیان جیاوازى دەسەلمێنێ... ئاشنابوون، رەها کردنى ئاسۆى چاوەڕوانى باو و هەستى گشتى باو بارە دەکاتەوە، ئاشنابوون هۆگریبوونى باوە، نائاشنابوون دژى ئاسۆى چاوەڕوانى باو و هەستى گشتى باو دەبێتەوە، نائاشنابوون یاخیبوونە لە باو!
چەمکى نائاشنابوون بە مەعریفەى جیاواز و دنیابینى جیاوازەوە بەندە، لە سەرسامبوون و حەپەسانەوە پەیوەندى بە داهێنان و چێژى داهێنانەوە دەکات! نائاشنابوون ئەو رێگا هونەرییە نوێیە دیارى دەکات، کە ناکەوێتە سەر رێگا باو و کۆنەکانەوە، بەکارهێنانى ئەو رێگا هونەرییە و چێژە هونەرییە نەناسراو و نوێیە پەیوەندى بە ئاگایى جیاواز و دیدى جیاوازەوە هەیە، پەیوەندى بە هەستى تێگەیشتنى جیاواز و نەگوتراوەکانەوە هەیە، ئەفراندنى دنیایەکى نوێ و دیتنى شتە نادیارەکان و دۆزینەوە دەگەیەنێت...
ئەو قەسیدەیە هەر نایەوێت پێمانبڵێت مرۆڤ گورگى مرۆڤە و شار نامۆیى لێدەکەوێتەوە و هونەر جوانییە و هونەرمەند لە کۆمەڵگا نامۆیە و مرۆڤ لە ژیاندا هەست بە نیگەرانى و ترس و نائاشنابوون دەکات... ئەو قەسیدەیە هەر تەنها پۆلیس ناکاتە هاونشینى کڵوەبەفر و پێکهەڵدان و کیژ ناکاتە هاوسێى بەیانى و دەسەڵات ناکاتە گورگ و گورگ ناکاتە شیعر... ڤان کوخ و گوێچکە، باخ و باغ و هونەرمەند هاونشینى جوانى... بەڵکو هەموو ئەوانە بە شێوەیەکى دیکە وەک خودى حەقیقەت و هونەرى نواندنى زمان و کورتبڕى و دیتنى نوێ و پەیرەونەکردنى گرامەر و دواخستن و پێشخستن و رەمز و هەستى شیعرییەوە دەردەکەون... بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا یوونسى رەزایى دەکەوێتە وڕێنەکردن بە ئامرازى پەیوەندییەوە بۆ نموونە (کە دەلورێنن لە سەرکێشى شەو. کە رەنگیان بە تامترین... کە بێ سنور دەژى. وە لە فاڵى چاوت...)، هەندێجار جولەى ماناى نائاشنا گۆشەنیگاى شاعیرانە بەجێدەهێڵن و شێوانى مانایان لێدەکەوێتەوە، بۆ نموونە (تینوویە رەنگە جیهان بە جوانیى... دڕندەیى ئەو مەنزوومەیە با تاڵانى –با- ئەمن و ئێوەش شاعیرانى ئاوابوون لە ژان...)، هەندێجار تێکەڵاوبوونى شتە جیاوازەکان، دەنگ و تیشکى جیاواز و واتاى نوێ بەرهەم ناهێنێ، بەڵکو لە شوێنى خۆى پێ دەکوتێ، بۆ نموونە (ئەمن و ئێوەش شاعیرانى ئاوابوون لە ژان) دەمەوێ بڵێم جیاوازى واتاى "ئاوابوون" ناتوانێ جولە بە دەنگ و جولە بە جوانى بکات، بە دیوەکەى دیکەش شێوانى ماناى لێدەکەوێتەوە...
دەرئەنجام:
1- دەقگەرایى دەقى (کێشى ئەو شیعرەت بۆ نادۆزرێتەوە، بلوورێنە تکایە)ى (یوونسى رەزایى) بە گشتى نامۆیى لێدەکەوێتەوە... لە پەیوەندى ستوونى پڕشنگى ئاگامەندى ئەو نامۆیى و نائاشنابوونە چێژ و تیشکى دەلالەتى شیعرى بەرهەم دەهێنێ، بەڵام لە پەیوەندى ئاسۆیى داڕشتنى جولەى ماناى نائاشنا، وێنەى شێواو دەخاتەوە. بەڵام وەک دیارە مامەڵەکردن شاعیر لەگەڵ شێوازى داڕشتن ئەگەرچى لە رووکاردا ئاسۆیى دەنوێنێ، بەڵام بە هۆى بەرهەمهێنانى وێنە شێواوەکانەوە لە ناوەوە ستوونى دەکەوێتەوە، وەک چۆن مەڵەکردن لەگەڵ چێژ و تیشکى دەلالەتى شیعرى ستوونییە، ستوونى بوونى جولەى ماناى نائاشنا و ستوونى بوونى تیشکى دەلالەتى شیعرى شێوازى نوسینى شاعیر لە شێوازى ئەبستراکت نزیک دەکاتەوە.
2- یوونسى رەزایى وێنەى شیعرى بە قوربانى جولەى جوانى دەکات، بەڵام دوور لە قوڕسایى مەعریفە و گوتارخوازى، هەمیشە بۆ پرکردنەوەى بۆشاییەکان پشت بە بیرکردنەوە و خەیاڵى خوێنەران دەبەستێت، نائاشنابوونى چێژ و تیشکى دەلالەتەکان و نائاشنابوونى دەنگى مانا و وێنەى شێواو ئاسۆیەکى تازەى چاوەڕوانى بۆ خوێنەران واڵا دەکات.
3- خوێندنەوە و داڕشتنەوەى ئەو قەسیدەیە بە خەیاڵ و بیرکردنەوەى خوێنەران، هەر تەنها دەلالەت لە پڕکردنەوەى بۆشاییەکان ناکات، بەڵکو لە لایەک دەلالەت لە فرە مانایى دەق و لەلایەکى دیکە دەلالەت لە بەرهەمهێنانەوەى داهێنانى خوێنەر لە ناو داهێنانى دەقدا دەکات.
 
سەرچاوە و پەراوێزەکان:
1- رۆژنامەى "هیچ" ژ 7، 1/1/2017
2- یوونسى رەزایى شاعیر و نوسەرى بۆکانییە. لیسانسى لە تەکنۆلۆژیاى پەروەردە و ماستەرى لە زانستە سیاسییەکان وەرگرتووە.
3- نائاشنابوون/نامۆبوون... لە وشەى (تغریب- اغتراب‏ expatriation)ى عەرەبیەوە نزیکە.
4-  ئاماژەیە بە گوتەکەى بیریار و فەیلەسوف تۆماس هۆبز (1588-1679) کە دەڵێت: (هەموو مرۆڤێک لە پێناو خۆیدا شەِر دەکات، بنچینەى کارەکانیشى خۆویستییە، بناغەى هەڵسوکەوتەکانى ئارەزوویەتى لە سوود گەیاندن بە خۆى، ئەو خۆشەویستسەى بۆ هاوسێیەکەشى هەیەتى تەنها فێڵکردنە لە فێڵەکانى خۆشەویستى خۆى).
5- نوسەر و رەخنەگرى رووسى فیکتۆر بۆریسۆفیچ شکلۆفسکى (1893 – 1984) پێیوایە شاعیر پێویستە ناوکۆیى باو تێکبشکێنێ و جیاوازى بونیاد بنێت، داڕشتنە باوەکان هەڵوەشێنێتەوە ودەست بەسەر وەڵامە ئامادەکاندا بگرێت. شاعیر پێویستە پرسى جیاوازى بسازێنێ و خوێنەران بە دەرککردنى بەرزى شتەکان بگەیەنێت. شکلۆفسکى پرۆسە داهێنانى گواستنەوە لە باوەوە بۆ ناباو، بە هونەر ناو دەبات.