بونیادى ده‌لالى و شیمانه‌یى دال له‌ (شیعرى نوێى كوردى)1دا

پێشه‌كى:
به‌ شێوه‌یه‌كى گشتى ده‌سته‌واژه‌ى بونیادى ده‌لالى (به‌ كۆى بیرورِا جیاوازه‌كانه‌وه‌) به‌رهه‌مهێنانى ده‌لاله‌تى -حه‌قیقى و شیمانه‌یى-2 ده‌گرێته‌وه‌، جا چ په‌یوه‌ندى به‌ سروشتى كۆمه‌ڵایه‌تییه‌وه‌، یان به‌ سروشتى تاكى رۆشنبیر و كه‌سه‌كانه‌وه‌ هه‌بێت... هه‌ڵبه‌ته‌ لێره‌دا له‌ رووى ئه‌ده‌بییه‌وه‌ قسه‌ له‌ به‌رهه‌مێنانه‌وه‌ى ده‌لاله‌ت ده‌كه‌م، به‌ڵام له‌ بیرمان نه‌چێ‌ فیكرى مرۆیى لێكدانه‌برِاوه‌، بۆیه‌ ده‌شێ‌ به‌شێك له‌و قسه‌كردنه‌، قسه‌كردنیش بێت له‌ رووى بیركارییه‌وه‌، ده‌مه‌وێ‌ بڵێم شیكردنه‌وه‌ى (حه‌قیقه‌ت) وه‌ك زاراوه‌ له‌ رووى بیركارییه‌وه‌ به‌ ته‌واوى ئه‌و راستییه‌ ده‌گوترێت، كه‌ وردبینیكراوه‌ و حه‌قیقه‌ته‌ مه‌عریفییه‌كان ده‌گه‌یه‌نێت. له‌ بیركارییدا دالى حه‌قیقى هه‌موو رێگایه‌ك بۆ كۆمه‌ڵه‌ى به‌شه‌كان و كۆمه‌ڵه‌ى ژماره‌ راستییه‌كان خۆش ده‌كات... به‌ڵام (شیمانه‌یى) له‌ رووى بیركارییه‌وه‌ هه‌موو ئه‌و ژمارانه‌ ده‌گرێته‌وه‌ كه‌ ده‌كه‌ونه‌ نێوان (سفر و یه‌ك)ه‌وه‌، تیۆرى شیمانه‌یى ئه‌وه‌ نییه‌، كه‌ خۆى بسه‌پێنێ‌، به‌ڵكو ئه‌وه‌یه‌، كه‌ هه‌ڵبژاردن ده‌خاته‌ پێشه‌وه‌... یه‌كه‌میان جه‌خت له‌ یه‌قین و دیار (Certain) ده‌كات... دووه‌میان پشت به‌ رێكه‌وت و نادیار (Chance) ده‌به‌ستێت.

گۆشەخەیاڵ، بەرهەمەکانى عەتا محەمەد وەک نموونە

قسەکردن لە گۆشەخەیاڵ لە ڕووى تێگەیشتنى زمانەوانییەوە لە گۆشەنیگا نابێتەوە، بەڵام ئەوەى گۆشەخەیاڵ و گۆشەنیگا لێک جیا دەکاتەوە، ئەوەیە کە گۆشەنیگا گۆشەیەکى خاوەن پلەیە و بە ئاڕاستەى ئاسۆییدا دەجولێ، بەڵام گۆشەخەیاڵ پلەدار نییە و لە بەرهەمەکانى عەتا محەمەددا (بۆ نموونە) ڕەنگاوڕەنگ دەکەوێتەوە! من لەم نووسینەدا دوو ئاڕاستە دیارى دەکەم، ئاڕاستەى یەکەم ڕووەو (داهاتوو)ە و ئاڕاستەى دووەم ڕووە و (ڕابردوو)ە.

کتێبى شیعرییەتى عەرەبى کەوتە کتێبخانەى کوردییەوە

عەبدولموتەڵیب عەبدوڵڵا کردووییە بە کوردى و پەراوێزى بۆ نووسیوە
 
ئیف بۆنفوا دەڵێ: ئەو چوار لێکچەرەى کە ئەو کتێبەى لێپێکهاتووە، لە ئایارى 1984 لە کۆلیژى (دو فرانس)ى فەرنسا، لەسەر بانگهێشتنى کۆمەڵێک مامۆستا، پێشکەش کراوە.
من لەو چەند دێرەدا جگە لە بەخێرهاتن و سوپاس کردن، نامەوێ راڤەى ئەو لاپەڕانە بکەم کە دواتر دێن. خوێنەر لەو پێشەکییە نوێیە لەبارەى شیعرییەت خستنەڕووێکى زۆر ئاشکراى فیکر و رووداوەکان دەبینێ، کە جگە لە شتێکى کەم، هیچى دیکەى لەبارەوە نەدەزانى. من لەو بارەوە زۆرى لێفێربووم، کە ناتوانم شتێکى دیکەى بخەمە سەر.